ΟΡΟΛΟΓΙΑ
Τα μανιτάρια αποτελούνται από δύο μέρη: μυκήλιο και καρποφόρο σώμα. Το μυκήλιο αποτελείται από πολλές λεπτές ίνες που ονομάζονται υφές οι οποίες διεισδύουν στο καλλιεργητικό περιβάλλον (υπόστρωμα). Σε ένα μέρος των μανιταριών (τα κατώτερα) ορατή μορφή ανάπτυξης είναι μόνο το μυκήλιο. Σε αυτά τα καρποφόρα σώματα αποτελούν μικρές, σχεδόν αόρατες με γυμνό μάτι, χοντρές απολήξεις των υφών, πάνω στα οποία διαμορφώνονται τα όργανα που σχηματίζουν τα σπόρια. Άλλα μανιτάρια που ονομάζονται «ανώτερα» σχηματίζουν πάνω στο έδαφος συμπαγή καρποφόρα σώματα με διαφορετικό μέγεθος. Το καρποφόρο σώμα των ανώτερων μανιταριών αποτελείται από πόδι και καπέλο. Στο κάτω μέρος του καπέλου συνήθως αναπτύσσεται σπορογόνα στρώση.
Σε πολλά είδη μανιταριών το νέο καρποφόρο σώμα είναι τυλιγμένο με κάλυμμα (πέπλο). Μετά την ανάπτυξη του καπέλου, το πέπλο σχίζεται και υπόλειμμα αυτού που ονομάζεται κολεός παραμένει στη βάση του ποδιού. Οι καταθέσεις στην επιφάνεια του καπέλου και το μικρό δαχτυλιδάκι στο πόδι είναι επίσης ένα κατάλοιπο του καλύμματος.
Το σχήμα και το χρώμα του καρποφόρου σώματος, η δομή και η θέση της σπορογόνου στρώσης, η παρουσία του πέπλου και ο τρόπος του σχισίματός τους είναι βασικές εξωτερικές ενδείξεις σύμφωνα με τις οποίες κάνονται οι ταξινομήσεις και η αναγνώριση των μανιταριών.
Τα μανιτάρια περιέχουν μεγάλη ποσότητα βιταμινών και αμινοξέων, που απορροφώνται εύκολα από το ανθρώπινο σώμα. Ταυτόχρονα η θρεπτική τους αξία δεν είναι μεγάλη και αυτό τους καθιστά εξαιρετικά πολύτιμα διατροφικά τρόφιμα.
Τα μανιτάρια από αιώνες παρίστανται στη λαϊκή ιατρική. Στο παρελθόν τα μανιτάρια λυκόπερδα χρησιμοποιούνταν για σταμάτημα της αιμορραγίας και με φουσκωμένη μαγιά θεράπευαν πυώδεις πληγές.
Σήμερα όλοι χρησιμοποιούμε διαφορετικά αντιβιοτικά – πενικιλίνη, στρεπτομυκίνη κ.λπ., μέσω των οποίων η ιατρική καταπολεμά διάφορες ασθένειες. Ένα σημαντικό μέρος αυτών των αντιβιοτικών παράγονται από μικροσκοπικούς μύκητες.
Τώρα τελευταία σε ορισμένα μανιτάρια βρέθηκαν ουσίες που διεγείρουν το ανοσοποιητικό σύστημα – ελπίδα ότι σύντομα θα βρεθεί κατάλληλο φάρμακο κατά της ασθένειας του αιώνα – το AIDS.
Όλες αυτές οι ουσίες με βιολογική δράση είναι συγκεντρωμένες κυρίως και ακριβώς στο καρποφόρο σώμα των «ανώτερων» ειδών μανιταριών.
Τα αμινοξέα είναι τα βασικά δομικά στοιχεία των πολύπλοκων πρωτεϊνών ιστού στο ανθρώπινο σώμα και παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των μυών. Τα πρωτεϊνικά σώματα συμμετέχουν στην ανάπτυξη όλων των ιστών και σε όλες τις ζωτικές διαδικασίες του οργανισμού. Η κύριες λειτουργίες τους είναι: η δομική, η ενζυματική, η ορμονική, η ανοσολογική,η μεταφορική και η ενεργειακή. Για βέλτιστη διεξαγωγή των διαδικασιών της βιοσύνθεσης πρωτεϊνών των ιστών πρέπει να υπάρχει ισορροπία μεταξύ των βασικών (ζωτικής σημασίας, απαραίτητων για τον οργανισμό) και των αντικατάστατων (δηλαδή αυτών που το σώμα μπορεί να συνθέσει μόνο του) αμινοξέων.
Κάθε ένα από τα αμινοξέα διαφέρει από το άλλο στη σύνθεση, την πλευρική ομάδα ή το σκελετό υδρογονάνθρακα, την αλυσίδα (R) που περιλαμβάνει. Ανάλογα με το είδος αλυσίδας, τα αμινοξέα είναι δύο είδη:
• απαραίτητα (ουσιώδη) – βασικά αμινοξέα (οκτώ συνολικά) – μεθειονίνη, θρεονίνη, τρυπτοφάνη, λευκίνη, ισολευκίνη, λυσίνη, φαινυλαλανίνη και βαλίνη, καθώς σε ορισμένες περιπτώσεις οι ειδικοί ανάγουν σε αυτά επίσης την ιστιδίνη και την αργινίνη. Είναι απαραίτητες επειδή δεν παράγονται στο σώμα και πρέπει να λαμβάνονται από τα τροφίματα ή από τα αθληιατρικά σκευάσματα και φάρμακα.
• μην απαραίτητα (μη ουσιώδη) – ο οργανισμός μπορεί να τα παράγει εάν τα χρειάζεστε.
Η προβιταμίνη είναι ουσία που αφού βρεθεί στο σώμα μπορεί να μετατραπεί σε βιταμίνη. Για παράδειγμα, η «Προβιταμίνη Β5» είναι το άλλο όνομα της πανθενόλη, η οποία μπορεί να μετατραπεί στο σώμα σε βιταμίνη Β5 επίσης γνωστή ως παντοθενικό οξύ.
Ο όρος «προβιταμίνη» χρησιμοποιείται για την ταξινόμηση μιας ουσίας η οποία έχει μικρή ή καμιά δράση ως βιταμίνη, αλλά μπορεί να μετατραπεί σε ενεργή μορφή μέσω των κανονικών μεταβολικών διεργασιών στο σώμα. Παραδείγματος χάρη «Προβιταμίνη Α» είναι το όνομα της βήτα-καροτίνης, η οποία κατέχει μόνο ένα έκτο της βιολογικής δράσης της ρετινόλης (βιταμίνη Α) – το σώμα μετατρέπει τη βήτα-καροτίνη σε ρετινόλη.
Τα ένζυμα είναι μόρια που αποτελούνται κυρίως από πρωτεΐνες, οι οποίες βρίσκονται σε κάθε κύτταρο του κάθε φυτού ή ζώου. Περιλαμβάνονται στους ενεργειακούς σταθμούς του κυττάρου – τα μιτοχόνδρια και ξεκινούν διαφορετικές χημικές αντιδράσεις ή συμβάλλουν στην ταχύτερη διεξαγωγή των χημικών αντιδράσεων χωρίς να αλλάζουν τα ίδια τα ένζυμα.
Τα ένζυμα είναι εκείνα που λειτουργούν αδιάκοπα και μας κρατούν ζωντανούς. Σε κάθε στιγμή στο σώμα μας έχει μερικά εκατομμύρια εργαζόμενα ένζυμα που του επιτρέπουν να εκτελεί τέτοια πολύπλοκα καθήκοντα όπως η αναπνοή, η ανάγνωση, η ακρόαση και η ομιλία.
Τα ένζυμα κάθονται στη βάση της ρύθμισης του συνόλου των χημικών αντιδράσεων η οποία καθορίζεται ως μεταβολισμός.
Τα μέταλλα αποτελούν ένα σημαντικό μέρος του σώματός μας, π.χ. τα οστά, τα δόντια και άλλα. Εμείς λαμβάνουμε μέταλλα απαραίτητα για την υγεία μας από φυτά τα οποία αντίστοιχα απορροφούν ανόργανα στοιχεία από το έδαφος μέσω των ριζών τους κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης. Όταν τρώμε αυτά τα φυτά εμείς με την πλευρά μας αφομοιώνουμε τα απαραίτητα για μάς μέταλλα. Εάν τρώμε κρέας, θα αφομοιώνουμε μέταλλα από τα ζώα που τα απορρόφησαν από τα φυτά. Μπορούμε επίσης να λάβουμε μέταλλα και από το νερό που πίνουμε.
Τα μέταλλα δρουν ως ενεργοποιητές των ενζύμων ενώ οι βιταμίνες δρουν στα σώματά μας ως συνένζυμα. Βοηθούν τη χημική ισορροπία και τη διεξαγωγή όλων των διεργασιών στο σώμα μας. Εμείς χρειαζόμαστε μέταλλα για τη διατήρηση της κατάστασης υγείας των οστών, του αίματος, των σωματικών υγρών, του νευρικού συστήματός μας και του μεταβολισμού. Τα μέταλλα είναι ζωτικής σημασίας για την υποστήριξη των οργάνων μας, την παραγωγή ενέργειας, την ανάπτυξη και είναι ζωτικής σημασίας για την αναπαραγωγή και την υγεία των κυττάρων μας.
Τα μέταλλα δρουν ως καταλύτες για πολλές βιολογικές αντιδράσεις στο σώμα, συμπεριλαμβανομένων των μυϊκών αντιδράσεων, της μετάδοσης (μεταβίβασης) παλμών του νευρικού συστήματος, της παραγωγής των ορμονών, της πέψης και της απορρόφησης των θρεπτικών συστατικών από τα τρόφιμα.
Τα μέταλλα είναι σημαντικά όσο οι βιταμίνες, όταν πρόκειται για τη γενική υγεία μας και την ευημερία μας. Δεδομένου ότι όλες οι ενζυματικές δραστηριότητες στο σώμα απαιτούν μέταλλα, το σώμα σας δεν μπορεί να χρησιμοποιεί τις βιταμίνες και τα άλλα θρεπτικά συστατικά χωρίς αυτά.
Τα μέταλλα συνεργάζονται με βιταμίνες, ώστε να τις καταστούν αποτελεσματικές και χρήσιμες, π.χ. ο ψευδάργυρος αλλάζει τη βιταμίνη Α σε δραστική ουσία, έτσι ώστε να μπορεί να χρησιμοποιείται από τον οργανισμό μας.
Μερικά μέταλλα δρουν ως ισχυρά αντιοξειδωτικά δηλαδή καταστρέφουν τις ελεύθερες ρίζες. Οι ελεύθερες ρίζες προκαλούν πρόωρη γήρανση και ασθένειες όπως ο καρκίνος, οι καρδιακές παθήσεις και άλλες κυτταρικές βλάβες.
Τα ιχνοστοιχεία είναι χημικά στοιχεία που περιέχονται στους οργανισμούς σε χιλιοστά του ποσοστού (σίδηρος, χαλκός, ψευδάργυρος, βρώμιο, φθόριο, ιώδιο κλπ.). Είναι απαραίτητα για την κανονική ζωτική δραστηριότητα. Μπαίνουν στη σύνθεση των ενζύμων, βιταμινών, ορμονών. Επηρεάζουν την ανάπτυξη, την αναπαραγωγή, την αιμοποίηση κλπ. Η ελλειψη ή το πλεόνασμά τους οδηγεί σε διαταραχές του μεταβολισμού.
Η ονομασία βιταμίνη εμφανίστηκε το 1912, αφού ο Αμερικανός βιοχημικός Κάζιμιρ Φουνγκ, πολωνικής προέλευσης, απομόνωσε από το φλοιό ρυζιού την ουσία περιέχουσα ομάδα αμίνου (βιταμίνη Β1), η οποία θεραπεύει τη νόσο beri beri και την ονόμασε «βιταμίνη». Οι βιταμίνες είναι οργανικές ουσίες χαμηλού μοριακού βάρους που απαιτούνται σε μικρές ποσότητες για την κανονική ζωτική δραστηριότητα του ανθρώπου και των ζώων.
Σήμερα είναι γνωστές περίπου 30 βιταμίνες. Επιρεάζουν (άμεσα ή ως δραστικά συστατικά σε ένζυμα, νουκλεοτίδια) την ανάπτυξη, τον μεταβολισμό και τις λειτουργίες του ανοσοποιητικού, του νευρικού, του ενδοκρινούς συστήματος, την αιμοποίηση, την πήξη και άλλα.
Η χιτίνη είναι το ζωικό ανάλογο της κυτταρίνης. Διαθέτει δομικές-στηριχτικές λειτουργίες. Είναι η πιο αδιάλυτη ουσία γνωστή στη Γη. Δομικό στοιχείο είναι τα κελύφη των σαλιγκαριών, μυδιών, τα στερεά μέρη των κολεόπτερων. Η χιτίνη είναι ένα από τα κύρια συστατικά των κυτταρικών τοιχωμάτων στα μανιτάρια, στο εξωτερικό σκελετό των εντόμων και άλλων αρθροπόδων και κάποια άλλα ζώα. Η χιτίνη είναι πολυσακχαρίτης που περιέχει άζωτο. Έχει αναρρωτική δράση, καθαρίζοντας το σώμα. Δημιουργεί αντιβακτηριακή, αντιμυκητιακή και αντιική προστασία του σώματος, ομαλοποιεί την πέψη και ενισχύει την ανοσία. Είναι ένα ισχυρό προσροφητικό φυσικής προέλευσης. Βελτιώνει την κατάσταση του καρδιαγγειακού συστήματος, την κυκλοφορία του αίματος και τον μεταβολισμό της χοληστερίνης. Μειώνει την αρτηριακή πίεση, προλαμβάνει την αθηροσκλήρωση, καθαρίζει τα κύτταρα. Μειώνει το επίπεδο του σακχάρου του αίματος, αυξάνει την ανοσία, καθαρίζει τα έντερα, απορροφά και απομακρύνει από το σώμα τα άλατα και τα βαρέα μέταλλα (μόλυβδος, κάδμιο, υδράργυρος κλπ.). Βελτιώνει τις αποστραγγιστικές ιδιότητες του κυττάρου, δηλαδή την ικανότητά του να καθαρίζεται, αποτοξινώνει το λεμφικό σύστημα.